ადამიანის ცნობიერება არის სოციალური ცხოვრების პროცესში ჩამოყალიბებული სამყაროს გონებრივი ასახვის უმაღლესი ფორმა. ის თავს იჩენს სიტყვიერად და სენსორული გამოსახულებების სახით. ეს არის ინდივიდის შემეცნებითი და საგანმანათლებლო საქმიანობის საფუძველი.
ადამიანის ცნობიერება
ადამიანის, როგორც სახეობის, სხვათაგან მთავარი განსხვავება არის აბსტრაქტული აზროვნების უნარი, დაგეგმვის საქმიანობა, წარსული გამოცდილების დამახსოვრების და რეფლექსიის უნარი, შეფასება და დასკვნების გაკეთება. ყოველივე ზემოთქმული პირდაპირ კავშირშია ცნობიერების სფეროსთან.
ფუნქციურად, ცნობიერება გაგებულია როგორც ტვინის ოპერაციული სისტემა. ამ კონცეფციის მსგავსი ხედვა ფართოდ გამოიყენება საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებში, კერძოდ, ბიოლოგიასა და მედიცინაში. ამასთან, მას არ შეუძლია ცნობიერების მნიშვნელობა და მნიშვნელობა სრულად აითვისოს ადამიანისთვის, რადგან ცნობიერება ბევრად მეტია, ვიდრე ჩვეულებრივი ფიზიოლოგიური პროცესი.
რუსული ფსიქოლოგია განსაზღვრავს ცნობიერებას, როგორც მიმდებარე სივრცის ობიექტური თვისებებისა და კანონების ასახვის უმაღლეს ფორმას. უფრო მეტიც, ცნობიერება მხოლოდ ადამიანს აქვს თანდაყოლილი - როგორც სოციალურ-ისტორიული საგანი.
ცნობიერება ქმნის გარე სამყაროს შინაგან მოდელს და ეს არის წინაპირობა ნებისმიერი შემეცნებითი საქმიანობისა და ადამიანის სურვილისა გარდაქმნას მის გარშემო არსებული სამყარო. ცნობიერება ვითარდება ინდივიდის სხვა ადამიანებთან ურთიერთქმედების პროცესში, სოციალური გამოცდილების მიღების პროცესში.
ადამიანის ფსიქიკური საქმიანობის ყველა ფორმის არსი, უმარტივესიდან (რეფლექსიდან) დაწყებული ყველაზე რთულამდე (ცნობიერებამდე) არის ის, რომ ისინი ასრულებენ ცოცხალი ორგანიზმის გარე სივრცეში ორიენტირების ფუნქციას. რაც უფრო რთულია გარე გარემო, მით უფრო რთულია ფსიქიკის ორგანიზაცია, რაც ხელს უწყობს მიმდებარე სივრცეში წარმატებით ნავიგაციას.
ცნობიერების შემეცნებითი პროცესები
ადამიანისთვის ცნობიერება ხასიათდება ძირითადად კოგნიტური აქტივობით. ადამიანის შეცნობა იწყება კულტურისა და მიმდებარე სამყაროს მარტივი ელემენტების დამახსოვრებით. მიღებული ცოდნის გამოყენებით, ბავშვი იღებს და ახსოვს მიმდებარე საგნებში მოცემული გრძნობა და მნიშვნელობა, სწავლობს მათთან მუშაობას უშუალოდ ობიექტზე ზემოქმედების გარეშე. ასეთი ოპერაციის ფორმა, ვერბალური და მეტყველება და მსგავსი აქტივობები ცნობიერების მახასიათებელია.
ცნობიერების სტრუქტურა მოიცავს ყველა სახის შემეცნებით პროცესს: სენსაცია, მეხსიერება, აღქმა, წარმოსახვა, აზროვნება. მათი წყალობით, ადამიანი მუდმივად ავსებს ცოდნას საკუთარი თავისა და სამყაროს შესახებ. თუ რომელიმე ამ შემეცნებითი პროცესი დაქვეითებულია ან გაუმართავად მუშაობს, ეს არღვევს მთლიანობაში მთელი ცნობიერების მუშაობას.
