თვითშემეცნება ადრეულ მოზარდობაში იჩენს თავს. ამ ასაკს ახასიათებს საზღვრები 15-დან 18 წლამდე. სწორედ ამ პერიოდში დასრულდა ადამიანის პიროვნების ფორმირება.
ადრეული მოზარდობის ასაკი გარდამავალი ეტაპია ადამიანისთვის ბავშვობიდან მოზრდილ ასაკამდე. ეს ჩნდება ჩვეულებრივი სკოლის ცხოვრების და ახალი გამოუკვლეველი ბილიკების მიჯნაზე. ამ პერიოდის დამახასიათებელია ისეთი გრძნობები, როგორიცაა პასუხისმგებლობა საკუთარი თავისა და ახლობლების წინაშე, არჩევანისა და შეცდომის შესაძლებლობის შიში.
თვითგამორკვევის ასპექტი
თვითშეგნების ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ასპექტი თვითგამორკვევაა. იგი იყოფა პირად და პროფესიულ. პირველი კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს საშუალო სკოლის მოსწავლეს: "რა უნდა იყოს?" ეს ასპექტი განსაზღვრავს მოსწავლის, როგორც პიროვნების ხასიათს, შესაძლებლობებსა და პირად თვისებებს. მეორე კითხვას უსვამს ადამიანს: "ვინ უნდა იყოს?" მოსწავლე ცდილობს განსაზღვროს საკუთარი ინტერესები, ცდილობს იგრძნოს თუ რა სახის საქმიანობა იზიდავს მას ყველაზე მეტად.
თვითგამორკვევის ასპექტი შეიძლება განპირობებული იყოს ცხოვრების გეგმის არსებობით. დროის ბუნდოვანი გრძნობა, მომავალში საკუთარი თავის დანახვის შეუძლებლობა, ცვლილებების შიში - ყოველივე ეს მეტყველებს თვითშეგნების დაბალ დონეზე. სკოლის დამთავრების შემდეგ მოსწავლემ ნათლად უნდა დაინახოს თავისი შესაძლებლობები, შეძლოს შინაგანი რესურსების მობილიზება და ფოკუსირება ერთ საქმიანობაზე. ის ეხმარება ზრდასრულ ასაკში შესვლას, მუშაობის დაწყებას ან სპეციალობაში სწავლას. თუ ინდივიდი ამას ვერ მიაღწევს წარმატებას, მაშინ ის ირჩევს ქცევის ნეგატიურ მოდელებს: ალკოჰოლიზმი, ნარკოტიკები, უზნეო ან უსაქმური ცხოვრების წესი.
პირადი ასპექტი
თვითშემეცნების პირად ასპექტს სამი კომპონენტი აქვს. პირველი არის საკუთარი თავის პატივისცემა. ადამიანის მიერ საკუთარი თავის პიროვნების მიღების ხარისხი შეიძლება იყოს მაღალი ან დაბალი. წარმატებული სცენარის პირობებში, ახალი საზოგადოება იღებს ადამიანს ისე, როგორც წარმოაჩენს თავს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, როგორც სტუდენტებს, ასევე სამუშაო კოლეგებს შეუძლიათ ისარგებლონ მოწყვლადი ადამიანით.
მეორეც, თვითრეფლექსია მნიშვნელოვან როლს ასრულებს თვითშეგნების პროცესში. ადამიანს არ შეუძლია იცოდეს მის გარშემო არსებული სამყარო მისი შინაგანი სამყაროს გაგების გარეშე. შესაძლებელია ადრეული თინეიჯერობის პერიოდში გაიზარდოს ინტერესი საკუთარი თავის მიმართ და მისი უნიკალურობა.
მესამე, განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს თვითრეგულირებას. საზოგადოებაში შესულმა ადამიანმა უნდა გაიგოს და მიიღოს ქცევის ნორმები. კრიტიკულ სიტუაციაში ემოციებსა და საკუთარ მდგომარეობაზე კონტროლი მიუთითებს იმაზე, თუ რამდენად შეგნებულია ადამიანი.
მორალური ასპექტი
თვითშეგნების მორალური ასპექტი ორ კატეგორიას მოიცავს. მორალური სტაბილურობა არის ქცევაში საკუთარი შეხედულებებისა და რწმენის ხელმძღვანელობის უნარი. მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბება არის სამყაროს მეტ-ნაკლებად მკაფიო სურათის გაჩენა, გარკვეულ საკითხებზე საკუთარი მრწამსის სისტემატიზაცია.
