სისხლის ჯგუფი არის ადამიანის სისხლის შემადგენლობის, უფრო სწორად, გარკვეული ანტიგენების შემცველობა პლაზმაში და ერითროციტებში. სისხლის ოთხი ჯგუფი არსებობს, ისინი მშობლებისგან შვილებს გადაეცემა გარკვეული წესების შესაბამისად. მშობლების სისხლის ტიპების ცოდნით, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომელ ჯგუფს მიიღებს ბავშვი და პირიქით.
სისხლის ჯგუფების მახასიათებლები
მე -20 საუკუნის დასაწყისამდე სისხლის გადასხმა სარისკო საქმე იყო: ნახევარ შემთხვევაში ეს შესანიშნავ შედეგს იძლეოდა და ავადმყოფებს კურნავდა, ხოლო ხალხის მდგომარეობის ნახევარში სიკვდილი გაუარესდა. 1900 წელს კარლ ლანდშტაინერმა ჩაატარა ექსპერიმენტები სხვადასხვა ადამიანის სისხლის შერევით. მან შეამჩნია, რომ ზოგიერთ შემთხვევაში სისხლის წითელი უჯრედები თითქოს ერთმანეთთან "იკვრებოდა", რის შედეგადაც თრომბები წარმოიშვა, ზოგ შემთხვევაში ეს ასე არ მოხდა. მეცნიერმა შეისწავლა წითელი უჯრედების სტრუქტურა და გაარკვია, რომ სხვადასხვა ადამიანს აქვს განსხვავებული სისხლის შემადგენლობა - ის შეიძლება შეიცავდეს A და B ნივთიერებებს, ან არა. შემადგენლობის მიხედვით მან განსაზღვრა ოთხი სისხლის ჯგუფი.
პირველი ჯგუფი არ შეიცავს ანტიგენს - არც A და არც B. მეორე მოიცავს მხოლოდ A ნივთიერებას, მესამე - B. მეოთხეში ორივე ანტიგენია. ეს ფაქტი საშუალებას გვაძლევს გავიგოთ სისხლის ჯგუფების მემკვიდრეობის მექანიზმები და სწრაფად განვსაზღვროთ, თუ რა შემადგენლობა შეიძლება ჰქონდეს ერითროციტებს ბავშვებში, რომლებიც მშობლებს გააჩნიათ გარკვეული სისხლის შემადგენლობით.
სისხლის ჯგუფის მემკვიდრეობა
სისხლის შემადგენლობის მემკვიდრეობის განხილვისას მნიშვნელოვანია გვესმოდეს, რომ თუ მშობლებს არ აქვთ სისხლში კონკრეტული ნივთიერება, მაშინ მას არც ბავშვი მიიღებს მემკვიდრეობით. გარდა ამისა, სხვადასხვა ანტიგენის მემკვიდრეობის დროს განსხვავებული შედეგების მიღება შეიძლება, ვინაიდან A და B ნივთიერებებზე პასუხისმგებელი გენები ერთნაირად დომინანტურია და ანტიგენების არარსებობა რეცესიული ალელია. საერთო ჯამში, არსებობს სისხლის ჯგუფების მემკვიდრეობის 36 ვარიანტი.
თუ გიჭირთ გენეტიკური კანონების გაგება ინტერნეტში ან ბიოლოგიისა და გენეტიკის სახელმძღვანელოებში, შეგიძლიათ იპოვოთ ცხრილები სისხლის ჯგუფების მემკვიდრეობის სრული აღწერით.
თუ ორივე მშობელს აქვს პირველი სისხლის ჯგუფი, მაშინ ბავშვს აღარ ექნება ვერანაირი ანტიგენი A ან ანტიგენი B - ის იმავე ჯგუფში დაიბადება. პირველი, რომელიც არ შეიცავს ამ ნივთიერებებს და მეორე, ანტიგენ A- სთან ერთად, ორი შედეგის მიღება შეიძლება: ან ანტიგენი მემკვიდრეობით გადადის, მეორე ჯგუფს ქმნის, ან ის არ გადაეცემა ბავშვს და მისი სისხლი მიიღებს იყოს პირველი ჯგუფი. სხვა ვარიანტი არ არსებობს - ბავშვი ვერ შეძლებს ნივთიერების B მემკვიდრეობას.
იგივე ეხება მესამე ჯგუფს - ამ შემთხვევაში არ არსებობს ანტიგენი B.
ყველაზე არაპროგნოზირებადი შედეგი მიიღება მეორე და მესამე ჯგუფების შერევისას: მათ აქვთ ორივე ანტიგენი, ამიტომ ბავშვი შეიძლება დაიბადოს ნებისმიერ ჯგუფთან - ნივთიერებები შეიძლება არ გადაეცეს მემკვიდრეობით, მხოლოდ ერთი ანტიგენი გადაეცეს ან ორივე გადაეცეს. თუ ცოლს აქვს პირველი ჯგუფი, ხოლო ქმარს მეოთხე (ან პირიქით), მაშინ ნახევარ შემთხვევაში ბავშვი იბადება მეორე ჯგუფთან (ანტიგენი მემკვიდრეობით გადადის), ხოლო ნახევარში - მესამე (ანტიგენი) B გადამდებია). პირველი ტიპის სისხლი ამ შემთხვევაში შეუძლებელია, ვინაიდან ერითროციტებში ნივთიერებების არარსებობაზე პასუხისმგებელი ალელი რეცესიულია.
