თვითშეფასება დიდ გავლენას ახდენს იმაზე, თუ როგორ განვითარდება ინდივიდის ცხოვრება. ეს შეიძლება შეფასდეს, ზედმეტად შეფასდეს და ადეკვატური იყოს, ეს დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ აღიქვამს ადამიანი საკუთარ თავს.
ადამიანის თვითშეფასება ასახავს მის დამოკიდებულებას საკუთარი თავის მიმართ. ეს გვიჩვენებს, როგორ ხედავს საკუთარ თავს, რამდენად სწამს საკუთარი ძალების და ენდობა თუ არა საკუთარ თავს. თვითშეფასება ყალიბდება ინდივიდუალური მოლოდინის გათვალისწინებით. მისი დონის მიხედვით, შეიძლება შეფასდეს, სჯერა თუ არა ადამიანს, რომ ის ბევრის ღირსია, ან ცხოვრებაში პრაქტიკულად არაფერს არ ითვლის.
Დაბალი თვითშეფასება
დაბალ თვითშეფასებას შეუძლია ხელი შეუშალოს ინდივიდს ცხოვრების რაიმე სიმაღლის მიღწევაში. ასეთი ადამიანი თავს ზღუდავს მიზნებით და სურვილებით, ეჭვობს საკუთარ ძალებში და საერთოდ გამოირჩევა პესიმიზმით და გადაუწყვეტელობით.
დაბალი თვითშეფასების მქონე ადამიანები არ აფასებენ თავიანთ მიღწევებს. ისინი სხვისი აზრის საკუთარ თავზე მაღლა დაყენებას ცდილობენ. ასეთ ინდივიდებს ახასიათებთ ზედმეტი მოკრძალება, შესაძლოა მორცხვიც კი.
ადამიანს, რომელსაც ეჭვი ეპარება საკუთარ თავში, შეუძლია განიცადოს მუდმივი შფოთვა საკუთარი მომავლის შესახებ. ამ შემთხვევაში დაუცველობა თავს იჩენს როგორც სამსახურში, ასევე ურთიერთობებში. მაგალითად, ხდება ისე, რომ სამსახურში ადამიანი არ ბედავს დაწინაურებაზე წასვლას და მუდმივად ელოდება უფროსებისგან დაჭერას. მის პირად ცხოვრებაში ასეთი ადამიანი შეიძლება შთანთქა ეჭვიანობამ და ეჭვმა.
წარმატების შემთხვევაშიც კი, ადამიანი, რომლის თვითშეფასება მნიშვნელოვნად არ არის შეფასებული, თავის გამარჯვებებს იღბლიანი დამთხვევით ხსნის. როდესაც ასეთ კომპლიმენტს შეაქებთ, მოისმენთ არა მადლიერებას, არამედ საბაბს.
გაზრდილი თვითშეფასება
ადამიანი, რომლის თვითშეფასებაც ზედმეტად არის შეფასებული, აჭარბებს საკუთარ მნიშვნელობას. რთულია ასეთ ინდივიდთან მუშაობა გუნდში, რადგან ის უზარმაზარ ზომას აწვდის თავის თუნდაც მცირე წვლილს საერთო საქმეში. ის ნაკლებად აფასებს გუნდის სხვა წევრების მუშაობას.
ხდება ისე, რომ თვითშეფასებული თვითშეფასებული ინდივიდი ზედმეტად აფასებს თავის შესაძლებლობებს და თავის თავზე აიღებს შეუძლებელ დავალებას. წარუმატებლობის შემთხვევაში ის არ აანალიზებს თავის ქცევას, მაგრამ ყველაფერს გარემოებებს მიაწერს.
ასეთი ადამიანი არაადეკვატურად პასუხობს კრიტიკას, კონსტრუქციულსაც კი. მას არ ცნობს სხვისი მოსაზრებები და არ მოსწონს, როდესაც ვინმე მას რჩევას აძლევს.
ადეკვატური თვითშეფასება
ადამიანს, რომელიც აფასებს საკუთარ თავს თავისი ღირსების შესაბამისად და ობიექტურად აღიქვამს საკუთარ თავს, შეუძლია იცხოვროს საკუთარ თავთან და სამყაროსთან ჰარმონიაში და ამავე დროს მიაღწიოს ბევრს. ასეთი პიროვნება არ გრძნობს ილუზიებს თავისი ძალაუფლების შესახებ, მაგრამ ასევე არ აფასებს მის შესაძლებლობებს.
საკუთარი თავის მიმართ ეს მიდგომა ყველაზე ოპტიმალურია. ამ შემთხვევაში ადამიანს შეუძლია გადაწყვიტოს რაიმე მნიშვნელოვანი საკითხის გადაწყვეტა, მაგრამ მანამდე იგი ყურადღებით ფიქრობს თავის მოქმედებებზე.
ნორმალური თვითშეფასების მქონე ადამიანი უფრო ადვილია სხვებთან ურთიერთობა. ის ჰარმონიაშია სხვა ადამიანებთან, ითვალისწინებს მათ მოსაზრებებს, მაგრამ არ აყენებს მათ საკუთარ მოსაზრებებს. ასეთი ადამიანი არ გამოირჩევა საეჭვოთი და ეჭვით, არ ფიქრობს სხვებისთვის და არ უვლის თავს. ამავე დროს, ის არ დანებდება სხვადასხვა სახის პროვოკაციებს.
