სიტყვა მოტივი მოდის ლათინურიდან "movere", რომელიც ითარგმნება როგორც ბიძგი, მოძრაობაში. ნებისმიერი მისი საქმიანობის დროს ადამიანი ამოძრავებს გარკვეულ მოტივებს.
მოტივი, როგორც საქმიანობის მამოძრავებელი ძალა
მოტივი არის შინაგანი და გარეგანი მამოძრავებელი ძალები, რომლებიც აიძულებენ ადამიანს იმოქმედოს გარკვეული ფორმით და ისწრაფვის მიზნისკენ. ეს განპირობებულია გარკვეული მოთხოვნილების დაკმაყოფილების სურვილით და იძლევა იმპულსს, ენერგიას გეგმის განსახორციელებლად. საჭიროებები შეიძლება განისაზღვროს ინსტინქტებით, ასევე ემოციებით, როგორიცაა სიყვარული, შურისძიების სურვილი და ა.შ.
იმისათვის, რომ მოტივებმა აიძულონ ადამიანი გარკვეული მოქმედებების შესრულებაში, უნდა არსებობდეს საქმიანობის ობიექტი და დასახული უნდა იყოს მიზნები, რომელთა მიღწევასაც ინდივიდს სურს თავისი საქმიანობის განმავლობაში. მიზანი და მოტივი არ არის იგივე. მიზანი არის ის, რისკენაც ისწრაფვის ადამიანი და ამის მოტივი არის მიზეზი. ერთ მიზანს შეიძლება ჰქონდეს მრავალი მიღწევის მოტივი. მაგალითად, კარიერის შექმნის მოტივები შეიძლება იყოს მაღალი შემოსავალი, საზოგადოებაში თვითდამკვიდრება, ნიჭისა და შესაძლებლობების რეალიზაცია, საზოგადოების სასარგებლოდ სარგებლობის სურვილი, ოჯახის შენარჩუნების საჭიროება და ა.შ.
თუ ადამიანს სურს შეასრულოს საქმიანობა და მიაღწიოს გარკვეულ დავალებებს, ეს ნიშნავს, რომ მას აქვს მოტივაცია. ასე რომ, გულმოდგინე სტუდენტი, ენთუზიასტი თანამშრომელი, დაჟინებული სპორტსმენი და საერთოდ მშრომელი ადამიანი მოტივირებულია. მაღალი შედეგისკენ სწრაფვას ეწოდება მიღწევის მოტივაცია, ხელმძღვანელობისა და მეთაურობისკენ სწრაფვა - ძალაუფლების მოტივაცია, ახალი ინფორმაციის წყურვილი - შემეცნებითი მოტივაცია.
თუ ადამიანი სუსტი მოტივაციაა, ის თავს იკავებს თავისი საქმის შესრულებაში, ის იქნება ზარმაცი, მიდრეკილია გადადოს საქმეების გადადება შემდეგ და შედეგები არ იქნება ისეთივე მოტივირებული.
მოტივების ტიპები
მთავარი შეგნებულად დასაბუთებული მოტივებია რწმენა, ღირებულებები და ზრახვები. ღირებულება არის სამყაროს მიმართ პირადი დამოკიდებულება, რომელიც ემყარება საკუთარ ცხოვრებისეულ გამოცდილებას და მიღებულ და ათვისებულ ცოდნას. ღირებულებები საფუძვლად უდევს ინდივიდის ცნობიერებას და საქმიანობას, ცხოვრებას აზრს ანიჭებს.
რწმენა არის ადამიანის თეორიული და პრაქტიკული საქმიანობის მოტივები, რაც განპირობებულია მისი ცოდნითა და მსოფლმხედველობით. ისინი სტაბილურია და ხშირად რჩება აქტუალური მთელი ცხოვრების განმავლობაში. რწმენა თამაშობს როლს, როდესაც პიროვნება ხელმძღვანელობს თავის მოქმედებას, გარდა პირადი სურვილებისა და საჭიროებების, გარკვეული იდეებით.
განზრახვა არის განზრახ გადაწყვეტილება კონკრეტული მიზნის მისაღწევად კარგად გააზრებული საშუალებებით და დაგეგმილი გეგმის შესაბამისად. განზრახვების საშუალებით ხდება ადამიანის ქცევა ორგანიზებული.
თითოეულ ინდივიდს აქვს ძირითადი და მეორეხარისხოვანი მოტივები, მთავარი უფრო მეტ გავლენას ახდენს მის საქმიანობაზე. მოტივები შეიძლება განსხვავებული იყოს: ორგანული (სხეულის ბუნებრივი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება), ფუნქციური (აქტივობა), მასალა (საჭირო ნივთების შექმნა და შეძენა), სოციალური (საზოგადოებასთან ურთიერთობა), სულიერი (თვითგანვითარება).
"მოტივაციის" ცნება უფრო ფართოა. მოტივი არის ინდივიდის სტაბილური პირადი საკუთრება, რომელიც შიგნიდან უბიძგებს მას რაიმე მოქმედების შესრულებაში. მოტივაცია (პიროვნების სამოტივაციო სისტემა) არის ქცევაზე ზემოქმედებული ფაქტორების ერთობლიობა: მოტივები, საჭიროებები, მიზნები, ზრახვები, რწმენები და დამოკიდებულებები, სტერეოტიპები, ღირებულებები, ინტერესები და მამოძრავებლები.
