5 მიზეზი, თუ რატომ უნდა უთხრათ თქვენს შვილს არა მხოლოდ კარგი ამბები, არამედ ცუდი ამბებიც. ეტაპობრივად ალგორითმი, თუ როგორ უნდა გავაკეთოთ ეს სწორად.
”ის ჯერ კიდევ პატარაა”,”მისთვის ძალიან ადრეა ამის ცოდნა”,”ამაზე ლაპარაკი საჭირო არ არის - ეს მას ტრავმებს”,”არაფერია მისი ჩატვირთვა მოზრდილთა თემებით”,”ნუ წაართვით ბავშვს ბავშვობა”- ასეთი საქციელით მშობლები ბავშვს უქმნიან ზიანს …
ამერიკის ფსიქოლოგთა ასოციაციის ექსპერტები დარწმუნებულნი არიან, რომ მშობლებმა შვილებს ცუდი ამბები უნდა უთხრან. მაგალითად, თქვენ უნდა ისაუბროთ ნათესავის სიკვდილზე ან ახლობელი ადამიანის ავადმყოფობაზე, შინაური ცხოველის სიკვდილზე, მშობლის სამსახურიდან დათხოვნაზე და ოჯახის შემოსავლის შემცირებაზე, დედა-მამის მოსალოდნელ განქორწინებაზე და ა.შ. - თქვენ უნდა ისაუბროთ ყველაფერზე, რაც ბავშვს ეხება, მაშინაც კი, თუ ჩანს, რომ ეს ვაჟს ან ქალიშვილს აზიანებს.
რატომ უთხარით თქვენს შვილს ცუდ ამბებს
რატომ არის მნიშვნელოვანი ბავშვთან საუბარი არა მხოლოდ კარგზე, არამედ ცუდზეც:
- ბავშვებს ესმით ყველაფერი, ისმენენ, ხედავენ და გრძნობენ. ისინი შესანიშნავად კითხულობენ მშობლის ემოციურ მდგომარეობას და რთულ სიტუაციებში განიცდიან შფოთის მომატებულ დონეს. ბავშვს ესმის, რომ რაღაც ცუდი ხდება, მაგრამ რა ზუსტად არ იცის. ეს მას ართმევს უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის განცდას, იწვევს ფობიების განვითარებას, დაუცველობას, დაბალი თვითშეფასებასა და მომატებულ შფოთვას.
- ბავშვთა ფანტაზიას საზღვარი არ აქვს. როგორც კი ბავშვი ეჭვობს, რომ რაღაც არასწორია, ის დაიწყებს ფანტაზიას. მაგალითად, თუ მან შეამჩნია, რომ დედა ცოტა ხნის წინ გახდა ლეთარგიული, დაკარგა მადა და ა.შ., მაშინ ის იფიქრებს, რომ დედა მძიმედ არის დაავადებული. ბავშვისთვის კი ეს ყველაზე დიდი კოშმარია. მას არც კი მოუვა თავში, რომ სინამდვილეში დედაჩემმა დაკარგა სამსახური ან წუხს რაიმე სხვა მიზეზით.
- ბავშვები საკუთარ თავში ეძებენ ოჯახში რაიმე ცვლილების მიზეზს. მაგალითი: დედა და მამა განქორწინებაზე ფიქრობენ, ისინი ხშირად სკანდალებენ და ეჩხუბებიან, სხვადასხვა ოთახში იძინებენ და ერთმანეთს ერიდებიან. მათ სკანდალებში შემდეგი ფრაზები იშლება:”ბავშვს არაფერი აქვს საზრდო!”,”ბავშვს წიგნების ყიდვა სჭირდება, როცა ჯერ კიდევ სკოლაშია” და ა.შ. ბავშვი ისმენს და ამჩნევს ამ ყველაფერს და ამას პირადად იღებს. ის ფიქრობს, რომ დედა და მამა იბრძვიან მის გამო. საკუთარი "ბოროტების" შესახებ დასკვნის გაკეთების შემდეგ, იგი შეიმუშავებს ოჯახის გადარჩენის გეგმას, ანუ ცდილობს იყოს კარგი, მოსახერხებელი, "იაფი". ის სხვადასხვა რამეს ცდილობს, მაგრამ არაფერი შველის. გასაკვირი არ არის, თუ გავითვალისწინებთ, რომ დედასა და მამას შორის ურთიერთობა არ არის მისი პასუხისმგებლობისა და კონტროლის სფეროში, მაგრამ ბავშვს ეს არ ესმის. ის განაგრძობს კიდევ უფრო მეტად კრიტიკას, საყვედურს, საკუთარი თავის დადანაშაულებას. ამ ბორბლის გაჩერება შეუძლებელია. მაგრამ ყველაფრის თავიდან აცილება შეიძლებოდა, თუ დედამ და მამამ თქვეს: „დიახ, ჩვენ ურთიერთობაში გაუგებრობა გვაქვს. მაგრამ ჩვენ გვინდა რომ იცოდეთ: ეს არის ჩვენი პირადი პრობლემები, რომლებიც არ ეხება თქვენ. მაშინაც კი, თუ მე და მამამ შეწყვიტეთ ქმარი და ცოლი ვიყოთ, ჩვენ მაინც დავრჩებით თქვენს დედად და მამად”.
- ტრავმა ნეგატივთან მოულოდნელი შეხვედრისგან და / ან მისი შედეგები. მაგალითად, ბავშვს არავინ უთქვამს ბებიის სასიკვდილო დაავადების შესახებ, შემდეგ კი მათ სიკვდილის შესახებ განაცხადეს. მოულოდნელი დანაკარგი, სინანული იმის გამო, რომ ვერ დაემშვიდობეთ ან ბოლო დღეები ერთად გაატარეთ, უფრო მეტ ზიანს მიაყენებს ფსიქიკას, ვიდრე დროულად გაწელილ დამშვიდობებას. გარდა ამისა, თუ ერთ დღეს ბავშვმა შეიტყობს, რომ მშობლებმა მას მოატყუეს, სიმართლე დაუმალეს (თუმცა საუკეთესო განზრახვით), დიდი ალბათობით, მას დედა და მამა განაწყენდება და მათი ნდობა შესუსტდება.
- სიმართლე და რეალური ფაქტები ყოველთვის უკეთესია, ვიდრე გაუმართლებელი იმედები და ტყუილი სამუდამოდ. მაგალითად, თუ შინაური ცხოველი გარდაიცვალა, უმჯობესია ამის შესახებ თქვა და არ იტყუები, რომ ის გაიქცა. სიკვდილის გამო მწუხარებას ნაკლები დრო და ძალისხმევა დასჭირდება, ვიდრე შინაური ცხოველის სიცოცხლის დალოდება. იმედი, გაურკვევლობა და უძლურების გრძნობა ფსიქიკას უფრო აზიანებს.
და, რაც მთავარია, მშობლებმა უნდა აუხსნან ბავშვს, რომ სამყაროში არის შავიც და თეთრიც, სიხარულიც და მწუხარებაც. მაგრამ მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ ახსნა, არამედ ასწავლოს მას, თუ როგორ უნდა განიცადოს პრობლემები და სირთულეები, გაიგოს და გამოხატოს ემოციები, შეცვალოს გარემოებები ან მოერგოს იმას, რისი შეცვლაც შეუძლებელია.
თუ ბავშვი სათბურის პირობებში გაზარდეთ, მაშინ როდესაც ის ზრდასრულ ასაკში ან თუნდაც ბავშვობაში სახლის გარეთ ის უარყოფით რამეს განიცდის, ეს მის ფსიქიკას გამოუსწორებელ ზიანს მიაყენებს. ნარკომანიები, ფსიქიკური აშლილობები, პასიურობა, კომპლექსები - ეს ყველაფერი ატარებს მათ, ვინც რეალობისთვის მზად არ არის.
რა არის სწორი გზა, რომ უთხრათ თქვენს შვილს ცუდი ამბები?
ჩვენ ვისწავლეთ, რომ თქვენს შვილს უნდა მიაწოდოთ არა მხოლოდ კარგი ამბავი, არამედ ცუდი ამბებიც. ეს რჩება იმის დასადგენად, თუ როგორ უნდა გავაკეთოთ ეს სწორად:
- ნათლად აცნობეთ თქვენს აზრებს. იფიქრეთ იმაზე, თუ რა, როგორ და რატომ გსურთ უთხრათ თქვენს შვილს. უარი თქვით ექსპრომტზე - დაფიქრდით შინაარსზე და ფორმულირებაზე.
- აირჩიეთ შესაფერისი დრო. საუბარი არ უნდა მიმდინარეობდეს შემთხვევით, როდესაც ბავშვი ცუდ ხასიათზეა ან ავად არის. უმჯობესია შაბათ-კვირას მიიწვიოთ ბავშვი საუბარზე, სადღაც სადილის დროს. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ისეთ მდგომარეობაში უნდა იყო, სადაც ამ საუბარს დაეუფლები.
- დაიწყეთ თქვენი საუბარი ნიადაგის შეგრძნებით. ჰკითხეთ რა იცის ბავშვმა თქვენი საუბრის თემის შესახებ, თუ მან საერთოდ გაიგო ამის შესახებ.
- გაუზიარეთ თქვენი გრძნობები და გამოცდილება ამ თემაზე. მხოლოდ ასე არ იწყება ეს საუბარი? ეს ნიშნავს, რომ როგორღაც გაწუხებთ, გაწუხებთ.
- გვითხარით ყველაფერი, რაც თავად იცით. ისაუბრეთ მხოლოდ სიმართლეზე, მაგრამ ისე, რომ ბავშვის ასაკს და განვითარებას შეეფერება. კარგია მაგალითები ცხოვრებიდან, ზღაპრებიდან, ფილმებიდან და ა.შ.
- შეინარჩუნე სიმშვიდე და განმარტე, რომ ყველაფერი კარგად იქნება. თავიდან აიცილეთ ცარიელი დაპირებები. ეს უნდა იყოს "ყველაფერი კარგად არის" მნიშვნელობით "ჩვენ შეგვიძლია გავუმკლავდეთ მას".
- ითამაშეთ ბავშვის ემოციები და გრძნობები. დაეხმარეთ მას გაიგოს და იცხოვროს წარმოშობილი სახელმწიფო, ისაუბროს მის მდგომარეობაზე.
- Იყავი მანდ. დასასრულს, თქვით, რომ თუ ბავშვს რაიმე კითხვა აქვს, მას ყოველთვის შეუძლია მოგმართოთ. ამა თუ იმ თემაზე - მნიშვნელობა არ აქვს. ყოველთვის იქ ხარ.
- დასრულება პოზიტიური ნოტით. ჩახუტეთ ბავშვი, შესთავაზეთ ჩაი.
ნუ გაიტაცებთ დეტალებით. თუ ბავშვი დამატებით კითხვებს არ სვამს, მაშინ მისი ჩატვირთვა საჭირო არ არის. ამასთან, მოემზადეთ იმისთვის, რომ, ალბათ, კითხვები მოგვიანებით გამოჩნდება (ბავშვს დრო სჭირდება ინფორმაციის დასამუშავებლად). თუ მოგვიანებით ბავშვი რამეს სთხოვს, უპასუხეთ. ისევ ასაკზე და ბავშვის განვითარების ინდივიდუალურ დონეზე.
