კრიტიკული აზროვნება არის გადაწყვეტილებათა ერთობლიობა, რომლის საფუძველზეც ფორმირდება გარკვეული დასკვნები და ხდება კრიტიკის ობიექტების შეფასება. ეს განსაკუთრებით დამახასიათებელია მეცნიერების ყველა დარგის მკვლევარებისა და მეცნიერებისათვის. კრიტიკული აზროვნება უფრო მაღალ დონეს იღებს, ვიდრე ჩვეულებრივი აზროვნება.
კრიტიკული აზროვნების ჩამოყალიბებაში გამოცდილების მნიშვნელობა
ძნელია ანალიზი და დასკვნების გაკეთება იმის შესახებ, თუ რაში ხარ ცუდად გათვითცნობიერებული. ამიტომ, კრიტიკული აზროვნების შესასწავლად აუცილებელია საგნების შესწავლა სხვა ფენომენებთან ყველა შესაძლო კავშირში და ურთიერთობაში. ამ საქმეში ასევე დიდი მნიშვნელობა აქვს ამგვარი ობიექტების შესახებ ინფორმაციის ფლობას, განსჯის ლოგიკური ჯაჭვის შექმნისა და ინფორმირებული დასკვნების გაკეთების შესაძლებლობას.
მაგალითად, მხატვრული ნაწარმოების ღირებულების განსჯა შეიძლება მხოლოდ ლიტერატურული საქმიანობის მრავალი სხვა ნაყოფის ცოდნით. ამავე დროს, ცუდი არ არის იყოთ ადამიანის განვითარების ისტორიის, ლიტერატურის ფორმირებისა და ლიტერატურული კრიტიკის ექსპერტი. ისტორიული კონტექსტიდან გამოყოფილმა ნაწარმოებმა შეიძლება დაკარგოს აზრი. იმისათვის, რომ ხელოვნების ნიმუშის შეფასება საკმარისად სრულყოფილი და გამართლებული იყოს, საჭიროა გამოიყენოთ თქვენი ლიტერატურული ცოდნა, რომელიც მოიცავს ლიტერატურული ტექსტის გარკვეულ ჟანრებში აგების წესებს, სხვადასხვა ლიტერატურული ტექნიკის სისტემას, კლასიფიკაციასა და ანალიზს. ლიტერატურაში არსებული სტილისა და ტენდენციების და ა.შ. ამავდროულად, მნიშვნელოვანია ნაკვეთის შინაგანი ლოგიკის, მოქმედებების თანმიმდევრობის, ხელოვნების ნიმუშის პერსონაჟების განლაგების და ურთიერთქმედების შესწავლა.
კრიტიკული აზროვნების თავისებურებები
კრიტიკული აზროვნების სხვა მახასიათებლები მოიცავს შემდეგს:
- ცოდნა შესასწავლი ობიექტის შესახებ მხოლოდ ამოსავალია ტვინის შემდგომი აქტივობისთვის, რომელიც დაკავშირებულია ლოგიკური ჯაჭვების მშენებლობასთან;
- თანმიმდევრულად აშენებული და დაფუძნებული საღი აზრის მსჯელობებზე მივყავართ ჭეშმარიტი და მცდარი ინფორმაციის იდენტიფიცირებას შესწავლილი ობიექტის შესახებ;
- კრიტიკული აზროვნება ყოველთვის ასოცირდება მოცემული ობიექტის შესახებ არსებული ინფორმაციისა და შესაბამისი დასკვნების შეფასებასთან, ხოლო შეფასება, თავის მხრივ, დაკავშირებულია არსებულ უნარებთან.
ჩვეულებრივი აზროვნებისგან განსხვავებით, კრიტიკოსი ბრმა რწმენას არ ექვემდებარება. კრიტიკული აზროვნება საშუალებას იძლევა, მთელი კრიტიკული სისტემის დახმარებით, გააცნობიეროს მისი არსი, გამოავლინოს ნამდვილი ცოდნა ამის შესახებ და უარყოს ყალბი. იგი ემყარება ლოგიკას, შესწავლის სიღრმესა და სისრულეს, განსჯას სიმართლეს, ადეკვატურობასა და შესაბამისობას. ამავე დროს, აშკარა და დიდი ხნის განმავლობაში დადასტურებული განცხადებები მიიღება, როგორც პოსტულატები და არ საჭიროებს განმეორებით მტკიცებას და შეფასებას.
