ყველაზე ხშირად, როდესაც ფიქრობენ იმაზე, თუ როგორ მუშაობს მეხსიერება და როგორ მუშაობს დამახსოვრების პროცესი, ხალხს სურს გაარკვიოს, თუ როგორ დაიმახსოვროს მეტი ინფორმაცია. მაგრამ დავიწყების პროცესი ერთნაირად მნიშვნელოვანია. თუ გესმით, რა იწვევს დავიწყებას, მაშინ ალბათ არ უნდა დახარჯოთ ამდენი ძალისხმევა დამახსოვრებისკენ. იმის გასაგებად, თუ როგორ ივიწყებენ ადამიანები, სასარგებლოა გავითვალისწინოთ ის ფაქტორები, რომლებიც მას იწვევს.
ასაკი
გამოკვლევებმა აჩვენა, რომ 5 წლამდე ადამიანს ძალიან ცოტა ახსოვს. ითვლება, რომ ამის მიზეზი არის ის, რომ მას ჯერ კიდევ არ აქვს ჩამოყალიბებული საკუთარი თავის, როგორც პიროვნების გაგება, ასე რომ მას შეუძლია შექმნას თავისი მოგონებები ამ საფუძველზე. ამიტომ, ბავშვები, როგორც წესი, ავიწყდებათ ყველაფერი, რაც მათ თავს ემართებათ, ხანდაზმულ ასაკში კი მათ ბავშვობას ვერავინ ახსენებს დაწვრილებით.
5 – დან 11 წლამდე ხანმოკლე მეხსიერება მნიშვნელოვნად უმჯობესდება, რის შემდეგაც იგი დაახლოებით იმავე დონეზე რჩება 30 წლამდე. ეს არის ის, რომ 11 – დან 30 წლამდე ადამიანები ავიწყდებათ მნიშვნელოვანი რამეები არა იმიტომ, რომ მეხსიერება მათ უკარგავთ, არამედ სხვა მიზეზების გამო.
30 და 70 წლამდე მეხსიერება ჩვეულებრივ უარესდება, მაგრამ თუ ადამიანი მას ამზადებს, ეს ასე არ ხდება. 70 წლის შემდეგ მეხსიერება გაუარესდება სხეულის დაბერების გამო.
ხანდაზმული ადამიანებისთვის ინფორმაციის სტრუქტურა უფრო რთულდება, რადგან ნერვული იმპულსების სიჩქარე და ტვინის მათზე რეაგირების დრო მცირდება. მაგრამ თუ ხანდაზმულს დრო დაუთმეთ, მაშინ მას შეუძლია ახალი რამეების სწავლა და დამახსოვრება. მნემონური წესები გამოსადეგია.
ინფორმაციის გამოყენება
ითვლება, რომ ინფორმაცია, რომელიც არ გამოიყენება, ძალიან სწრაფად დაივიწყებს. მართლაც, ასე ხდება ხოლმე. მაგრამ ამ წესს მრავალი გამონაკლისი აქვს. მაგალითად, თუ ბავშვობაში ისწავლეთ ველოსიპედით ტარება, მასზე დაჯდომა შეგიძლიათ ბოლო მცდელობიდან 30 წლის შემდეგ და წარმატებას მიაღწევთ, მაშინაც კი, თუ თავს დაუცველად გრძნობთ. იგივე ეხება მუსიკალურ ინსტრუმენტებზე დაკვრას.
შეინიშნა, რომ უცხო ენები, რომლებმაც ბავშვობამ ისწავლა ადრეულ ბავშვობაში, მას არ ივიწყებს მთელი თავისი ცხოვრება, მაშინაც კი, თუ არ გამოიყენებს მათ.
ასევე აღმოჩნდა, რომ ცოდნის მიღების პროცესში მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ემოციური მონაწილეობა. თუ უნივერსიტეტის სტუდენტმა საგანი შეისწავლა ინტერესით, მაშინ მას მრავალი წლის განმავლობაში ახსოვს, მაშინაც კი, თუ ეს ცოდნა არ არის გამოყენებული.
ჩარევა
ეს ფაქტორი ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ინფორმაციის გამოუყენებლობა. თუ ერთდროულად ორ მსგავს საგანს სწავლობთ, მაშინ ერთ-ერთ მათგანს აუცილებლად მიენიჭება პრიორიტეტი თქვენს თავში. მაგალითად, ერთსა და იმავე ენობრივ ჯგუფში ერთდროულად ორი უცხო ენის შესწავლა, სავარაუდოდ, მხოლოდ ერთი კარგად გახსოვთ. იგივე მოხდება, თუ ერთდროულად წაიკითხავთ ორ წიგნს მსგავს თემებზე.
აღკვეთა
ეს არის ფსიქოლოგიური მექანიზმი, რომელიც მნიშვნელოვნად მოქმედებს ადამიანის დავიწყებაზე. თუ მოქმედება რაიმე უსიამოვნო ჰპირდება, მაშინ ტვინმა შეიძლება კარგად ჩართოს „შეგნებული“დავიწყების პროცესი. ეს არ ნიშნავს, რომ ადამიანს განზრახ ავიწყდება რაიმე, უფრო სწორად, ეს შეიძლება შეფასდეს, როგორც სხეულის დამცავი რეაქცია სტიმულზე. მაგალითად, ასე შეგიძლიათ დაივიწყოთ გამოცდაზე ან კომუნალური გადასახადების გადახდა.
ფიზიკური ტრავმა
თავის ტრავმები ხშირად აზიანებს თავის ტვინის წილებს, რომლებიც მნიშვნელოვან ინფორმაციას შეიცავს. ხდება ისეც, რომ ნერვულ სისტემაში გადაგვარებულმა პროცესებმა, ერთი შეხედვით შეუცნობელმა, იგივე შედეგები გამოიღოს.
